теләк менән

страстное желание — нәфсе

с желанием — теләк менән

загореться желанием — теләк уяныу, зауыҡ итеү

гореть желанием — теләк менән яныу

исполнить желание — һорауын (теләген) үтәү

по желанию народа — халыҡтың теләге буйынса

гладить по голове — баштан һыйпау

идти по улице — урамдан барыу, урам буйлап барыу

разложить книги по столу — китаптарҙы өҫтәлгә таратып ташлау

рассадить по местам — урындарға ултыртып сығыу

разлить по стаканам — стакандарға ҡойоп сығыу

смотреть по сторонам — тирә-яҡҡа ҡарау

ходить по театрам — театрҙарға йөрөү

тоска по родине — тыуған илде һағыныу

соскучиться по детям — балаларҙы юҡһыныу

в каждой комнате по одному окну — һәр бүлмәлә берәр тәҙрә

все купили по одной книге — бөтәһе лә берәр китап һатып алды

заниматься по часу в день — көнөнә берәр сәғәт шөғөлләнеү

клевать по зёрнышку — бөртөкләп сүпләү

платить по часам — сәғәтләп түләү

расфасовать яблоки по килограмму — алманы килограмлап үлсәп төрөү

стоять по пояс в воде — билгә ҡәҙәр һыу эсендә тороу

снег по колено — ҡар тубыҡтан

прочитать с первой по десятую главу — беренсенән унынсы бүлеккә тиклем уҡыу

по сей день — ошо көнгә тиклем

по два — икешәрләп

по три — өсәрләп

по четыре — дүртәрләп

по пятеро — бишәрләп

по шестеро — алтышарлап

по истечении срока — ваҡыты уҙғандан һуң

по окончании работы — эш бөткәс

ходить по комнате — бүлмәлә йөрөү

гулять по саду — баҡсала йөрөү

путешествовать по стране — ил буйлап сәйәхәт итеү

гладить по шерсти — йөндөң ыңғайына һыпырыу

идти по ветру — ел ыңғайына барыу

идти по следу зверя — йәнлектең эҙенән барыу

плыть по течению — ағым ыңғайына йөҙөү

жить по правде — дөрөҫлөк менән йәшәү

уехать по совету врачей — табиптарҙың кәңәше буйынса китеү

уволиться по собственному желанию — үҙ теләгең менән эштән китеү

писать по старой орфографии — иҫке орфография буйынса яҙыу

движение по графику — график буйынса хәрәкәт

судить по внешности — тышҡы ҡиәфәткә ҡарап фекер йөрөтөү

послать по почте — почта менән ебәреү

говорить по телефону — телефондан һөйләшеү

передать по радио — радио аша тапшырыу

отсутствовать по болезни — ауырыу сәбәпле булмау

ошибиться по рассеянности — хәтерһеҙлек арҡаһында яңылышыу

работы по озеленению города — ҡаланы йәшелләндереү буйынса эштәр

исследование по физике — физика буйынса тикшеренеү

приказ по школе — мәктәп буйынса приказ

хлопоты по хозяйству — хужалыҡ буйынса хәстәрлек

брат по матери — әсәй яғынан ағай

учитель по профессии — профессияһы буйынса уҡытыусы

старший по возрасту — йәш яғынан өлкәне

важный по значению — әһәмиәте буйынса мөһим

добровольное участие — үҙ ирке менән ҡатнашыу

на добровольных началах — ихтыяри нигеҙҙә

добровольный отказ — үҙ ирке менән баш тартыу

добровольное благотворительное общество — ирекле хәйриә йәмғиәте

сила воли — ихтыяр көсө

воспитать волю — ихтыяр тәрбиәләү

воля к победе — еңеүгә ынтылыш

исполнить волю чью-л. — кемдеңдер теләген үтәү

дать волю — ирек биреү

вырваться на волю — иреккә сығыу

воля ваша (твоя) — ихтыярығыҙ (ихтыярың), мәйелегеҙ (мәйелең)

волею судеб — яҙмыш ҡушыуы буйынса

на волю — саф һауаға, тышҡа

на воле прост. — тышта, саф һауала

дать волю — ирек биреү (ҡуйыу)

дать волю рукам — ҡулға ирек биреү (һуғышыу)

люди доброй воли — тыныслыҡҡа ынтылған кешеләр

по доброй воле — үҙ теләге менән

охотно согласиться — бик теләп риза булыу

дрова хорошо горят — утын яҡшы яна

масло горит на сковороде -табалағы май яна; лампочка горит — лампочка яна

всё тело горит от высокой температуры — юғары температуранан бөтә тән яна

план горит — план яна

путёвка горит — путёвка яна

звёзды горят на ночном небе — төнгө күк йөҙөндә йондоҙҙар балҡый

глаза его горят от радости — шатлыҡтан күҙҙәре яна

уши горят — ҡолаҡтар ҡыҙара

зерно в ларе начало гореть — әрйәлә ашлыҡ ҡыҙа башланы

гореть любовью — ғишыҡ утында яныу

гореть желанием — теләк менән яныу

душа (сердце) горит — йөрәк яна

работа горит в руках у кого — ҡулына күҙ эйәрмәй

земля горит под ногами у кого — ҡайҙа баҫырға урын тапмай (ауыр хәлгә ҡалыу хаҡында)

не горит — ашығыс түгел

дрова загорелись — утын яна башланы

на небе загорелась звезда — күктә йондоҙ ҡабынды

его глаза загорелись — уның күҙҙәре янып китте

загореться желанием поехать — барыу теләге менән янып китеү

загорелся спор — бәхәс ҡыҙып китте

внутренняя миграция — эске миграция

международная миграция — халыҡ-ара миграция

сезонная миграция рыб — балыҡтарҙың миҙгел миграцияһы

миграция растительных клеток — үҫемлек күҙәнәктәренең миграцияһы

миграция капитала — капитал миграцияһы (файҙа итеү теләге менән капиталды бер илдән икенсе илгә йәки урындан-урынға күсереү)

скрепить брёвна скобами — бүрәнәне атлама менән беркетеп ҡуйыу

скрепить дружбу клятвой — дуҫлыҡты ант менән нығытыу

скрепить подпись печатью — имзаны (ҡултамғаны) мисәт менән раҫлау

скрепя сердце — теләмәйенсә генә, теләр-теләмәҫ кенә, бик теләмәй (көслөк менән) генә

как поживаете? — нисек йәшәйһегеҙ?

как ваше здоровье? — һаулығығыҙ нисек?

как это случилось? — нисек булды һуң был?

как пройти к остановке? — туҡталышҡа нисек барырға?

я сделал, как вы сказали — һеҙ нисек әйттегеҙ, мин шулай эшләнем

не знаю, как это делается — мин бының ҡалай эшләнгәнен белмәйем

как хорошо! — ҡайһылай яҡшы!

как я рад тебя видеть! — һине күреүемә шул тиклем шатмын!

как! Ты опять здесь? — нисек! Һин тағы бындамы ни?

как! Ты уже пришёл? — бәй! Һин килдең дәме?

она как закричит ул — ҡысҡырып ебәрмәһенме

как польёт дождь — ямғыр яуып ебәрмәһенме

твёрдый, как камень — таш һымаҡ (таштай) ҡаты

белый, как снег — ҡар һымаҡ (ҡарҙай) ап-аҡ

советую это вам как друг — мин һеҙгә дуҫ итеп кәңәш бирәм

как вспомнишь, приятно становится — иҫкә төшөргәндә рәхәт булып китә

как доедешь, вышли телеграмму — барып етеү менән телеграмма һуҡ

как стемнеет, он вернётся — ҡараңғы төшөү менән ул ҡайтасаҡ

как бы не — булып ҡуймаһа ғына ярар ине, булып ҡуймаһын

как бы не так — шулай булмай ҙа ни

как бы то ни было — нисек кенә булмаһын, һәр хәлдә

как же — эйе шул, әлбиттә

как когда; когда как — ҡасан нисек, төрлө ваҡытта төрлөсә

как кому; кому как — кемгә нисек, кешеһенә ҡарап

как можно — мөмкин тиклем

как нельзя лучше — үтә һәйбәт, шунан да яҡшыһы юҡ

как ни в чём не бывало — бер ни ҙә булмағандай

как пить дать — һис шикһеҙ

как попало — теләһә нисек, теләһә ҡалай

как раз: — 1) нәҡ, тап

он свидетель как раз этого явления — ул нәҡ шул күренештең шаһиты

как сказать — уныһы икеле әле

как только — -ғас та/-гәс тә, уҡ/үк

как только он придёт, я вам сообщу — ул килгәс тә, мин һеҙгә хәбәр итермен

хотеть пить — эске килеү

хотеть мяса — ит ашағы килеү

хочу, чтобы всё было хорошо — бөтәһе лә һәйбәт булыуын теләйем

что вы этим хотите сказать? — бының менән нимә әйтергә теләйһегеҙ?

если хотите — теләһәгеҙ

как хотите: — 1) теләһәң нишлә

2) нимә генә тиһәң дә; хочешь не хочешь — теләһәң-теләмәһәң дә

ребёнок живёт при нём — бала уның янында йәшәй

жить при станции — станция янында тороу

лаборатория при институте — институт эргәһендәге лаборатория

состоять при штабе — штаб ҡарамағында булыу

при феодализме — феодализм заманында

при переходе улицы — урам аша сыҡҡан ваҡытта

документы при ней — документтар уның менән

иметь при себе паспорт — паспортты үҙең менән йөрөтөү

при желании — теләк булғанда

читать при свете лампы — шәм яҡтыһында уҡыу

при посторонних — сит кешеләр алдында

при содействии друзей — дуҫтар ярҙамында

быть при смерти — үлем түшәгендә ятыу

при всём том — шуларҙың барыһын алғанда ла

вид горной реки — тау йылғаһы күренеше

здоровый вид — сәләмәт төҫ

больной вид — ауырыу төҫ

лукавый вид — шаян ҡиәфәт

важный вид — эре ҡиәфәт

вид из окна — тәҙрә аша булған күренеш

виды Крыма — Ҡырым пейзажы

в виду; на виду — күҙ уңында, күҙ алдында

из вида (из виду) — күҙ уңынан, күҙҙән

при виде — күргәс

на виду у всех — бөтәһенең күҙ алдында

скрыться из виду — күҙҙән юғалыу

на виду у людей — кешеләрҙең күҙ алдында

виды на урожай — уңышҡа иҫәп

виды на будущее — киләсәккә уй, хыял

вид на жительство уст. — паспорт

в виде чего — хәлдә, күренештә, рәүештә

для вида — күҙ буяу өсөн

на вид; по виду; с виду — ҡарар күҙгә, тышҡы күренеше менән

под видом кого — тигән булып, тигән һылтау менән, -ға/-гә һалынып

иметь виды на кого-что — иҫәп тотоу, ниәт тотоу

не подать (не показать) виду — сер бирмәү, белгертмәү

быть на виду — күҙ алдында булыу, иғтибар үҙәгендә булыу

у всех на виду — бөтәһенең күҙ алдында булыу

иметь в виду: — 1) күҙ уңында тотоу

2) иҫәпкә алыу, иғтибар итеү; 3) теләктә булыу, уйҙа булыу; иметься в виду — күҙ алдында тотолоу

ни под каким видом — һис нисек, һис бер хәлдә лә, ни генә булғанда ла

ставить на вид кому — иҫкәртеү, шелтә биреү

терять из виду — күҙ уңынан сығарыу

упустить (выпустить) из виду — онотоу, күҙ уңынан ысҡындырыу

все виды оружия — ҡоралдың бөтә төрҙәре

виды животных — хайуандар төрө

виды глагола — ҡылым төрҙәре

попасть в цель — сәпкә тейҙереү

с какой целью — ниндәй маҡсат менән

достигнуть цели — моратҡа ирешеү

с целью; в целях чего — нимәгәлер тип, нимәгәлер иҫәп тотоп, нимәлер өсөн, ниндәйҙер маҡсат менән

бить в цель — маҡсатҡа (теләгәнгә) ирешеү

иметь целью (цель) — маҡсат итеп ҡуйыу (тотоу), маҡсатҡа ынтылыу (тырышыу)

попасть в цель — о пуле, о чём-л. брошенном и т.п.

пуля попала в цель — пуля сәпкә тейҙе

попасть камнем в окно — таш менән тәҙрәгә тейҙереү

попасть ногой в стремя — аяҡты өҙәңгегә тығыу

попасть ключом в замочную скважину — асҡысты йоҙаҡ тишегенә индереү

попасть ниткой в иголку — епте энә күҙәүенә индереү

попасть в грязь — бысраҡҡа тура килеү

попасть в незнакомый город — таныш булмаған ҡалаға барып сығыу

попасть на праздник — байрамға барып эләгеү

попасть под дождь — ямғыр аҫтында ҡалыу

попасть в ловушку — тоҙаҡҡа эләгеү

попасть в беду — бәләгә тарыу

попасть в институт — институтҡа инеү

попасть во флот — флотҡа эләгеү

тебе за это попадёт — һиңә бының өсөн эләгер

ночевать где попало — теләһә ҡайҙа йоҡлау

есть что попало — нимә тура килә, шуны ашау

как попало — нисек етте шулай, теләһә нисек

кто попало — теләһә кем

кем тура килә, шул; куда попало — теләһә ҡайҙа

попасть в руки — ҡулына эләгеү

попасть пальцем в небо — яҙа әйтеү, бик ныҡ яңылышыу

идти на работу — эшкә барыу

идти в гости — ҡунаҡҡа барыу

поезд идёт в пять часов — поезд сәғәт биштә китә

кто идёт? — кем килә?

иду домой — өйгә ҡайтам

время идёт быстро — ваҡыт тиҙ үтә

экзамены идут — имтихандар бара

идти на компромисс — компромисҡа килеү (ризалашыу)

идти на гибель — үлемгә барыу

на платье идёт три метра шёлка — күлдәккә өс метр ебәк китә

идти на растопку — яғыуға китеү

идти на экспорт — экспортҡа китеү

эта шляпа ей идёт — был эшләпә уға килешә

гвоздь не идёт в стену — стенаға сөй бармай

идти конём шахм. — ат менән йөрөү

весна идёт — яҙ килә

идут проценты — проценты килеп тора

идти в гору — алға барыу, күтәрелеү (эш-хәлгә ҡарата)

идти впрок — файҙаға китеү

идти ко дну: — 1) батыу

идти на всё — бөтә нәмәгә барыу

идти своим ходом — үҙ юлы менән китеү

идти своим чередом — үҙ яйы менән барыу

из головы (из ума) не идти — баштан сыҡмау

в голову (на ум) не идёт — башҡа килмәй

голова идёт кругом — баш ҡата (ҡатып бөтә, әйләнеп бөтә)

идти в военное училище — хәрби училищеға барыу

он идёт в университет — ул университетҡа бара

идти учиться — уҡырға китеү

идти добровольцем — үҙе теләп китеү

идти к лучшему — яҡшылыҡҡа барыу

из трубы идёт дым — мөрйәнән төтөн сыға

из раны идёт кровь — яранан ҡан килә

вода идёт по капле — һыу тамсылап ҡына аға

этот товар хорошо идёт — был тауар яҡшы үтә

дорога идёт лесом — юл урман аша үтә

часы идут хорошо — сәғәт дөрөҫ йөрөй

идёт дождь — ямғыр яуа

идёт мокрый снег — епшек ҡар яуа

связать разорванную верёвку — өҙөлгән бауҙы тоташтырып бәйләү

связать шаль — шәл бәйләү

связать носки — ойоҡбаш бәйләү

связать плот — һал беркетеү

связать вещи в узелок — нәмәләрҙе төйөнсөккә төйнәп ҡуйыу

связать преступника — енәйәтсенең аяҡ-ҡулын бәйләп ҡуйыу

связать свою судьбу — кем менәндер үҙ яҙмышыңды бәйләү

связать завод с заказчиками — заводты заказ биреүселәр менән бәйләнешкә индереү

их связала судьба — уларҙы яҙмыш берләштерҙе

нас всех связало горе — беҙҙең барыбыҙҙы ла ҡайғы яҡынайтты

эти города свяжет автострада — был ҡалаларҙы үҙ-ара автомобиль юлдары тоташтырасаҡ

связать теорию с практикой — теория менән практиканы бәйләү

связать инициативу — инициативаға юл ҡуймау

связать волю — теләген (ынтылышын) ҡыҫыу, ирек бирмәү

дело чести — намыҫ эше

задеть честь — кемдеңдер намыҫына ҡағылыу

береги платье снову, а честь смолоду — кейемде яңылай, намыҫты йәшләй һаҡла

это большая честь для меня — был минең өсөн ҙур хөрмәт

в честь кого-чего — кемдеңдер-нимәнеңдер хөрмәтенә

выйти с честью из чего — нимәнәндер намыҫ менән еңеп сығыу

к чести чьей — кемдеңдер хөрмәтенә

по чести (сказать) — дөрөҫөн (ысынын) әйткәндә, асығын әйткәндә

с честью (сделать) что — нимәне бик яҡшы (башҡарыу)

честь честью; честь по чести — нисек кәрәк булһа, шулай

тейешенсә, кәрәгенсә; честью (сделать) — үҙ теләге (ирке) менән, ҡушмайынса

2) кому хөрмәт (иғтибар) күрһәтеү; 3) чему; шутл. тейешле кимәлдә иғтибар итеү (биреү), өҫтөнлөк биреү; просить честью — яҡшылыҡ менән һорау (үтенеү)

попасть в честь кому — кемдеңдер рәхимлелегенә тарыу

считать (ставить и т.п.) за честь что — баһаһын арттырыу (дәрәжәһен күтәреү) тип иҫәпләү

суд чести — намыҫ суды

надо (пора) и честь знать — әҙәп белергә лә кәрәк (иҫкәрткәндә әйтелә)

честь имею кланяться — һау булығыҙ, хушығыҙ

неблагожелательный человек — уҫал теләкле кеше

желать добра кому-л. — изгелек теләү

делать людям добро — кешегә изгелек эшләү

народное добро — халыҡ байлығы

такого добра у самих полно — ундай юҡ-бар үҙебеҙҙә тулы

добро пожаловать — рәхим итегеҙ, хуш килдегеҙ

не к добру — яҡшыға түгел

нет худа без добра — ямандың да яҡшы яғы булыуы бар (мөмкин)

поминать добром — яҡшылыҡ менән (яҡшы һүҙ менән) иҫкә алыу

дать добро на что — рөхсәт (фатиха) биреү

получить добро на что — рөхсәт (фатиха) алыу

добро, сделаем по-вашему — ярай, һеҙҙеңсә эшләйек